نعل وارونه

بزرگان اقتصاد کشور که تا امروز نتوانسته‌اند راهکار قابل‌اعتمادی برای برون‌رفت از این تنگنا ارائه دهند و هریک از پروژه‌ها بخصوص در چند دولت اخیر از ششم تا سیزدهم که همچنان ادامه پیدا کرده هرکدام به فراخور حال خود با بن‌بست‌هایی مواجه شده که اگر قبل از شروع دیده می‌شد هرگز به این نتایج منفی نمی‌رسید. تلاش‌ها بخصوص در بین نسل‌های جدید و از همه سرآمدتر دهه شصتی‌ها که اگر نبودند و اینگونه در دامنه دانش‌بنیان‌ها معجزه نمی‌کردند شاید وضعیت بدتر از این‌هایی بود که امروز کم‌وبیش شاهد آن هستیم. نگاهی به نتایج تعدادی از رتبه‌های برتر کنکور که اخبار مهاجرت آن‌ها به گوش می‌رسد و بعضی وقت‌ها توسط گروهی از مسئولانی که تا نوک بینیشان را بیشتر نمی‌بینند نیز موردحمایت و تشویق قرار می‌گیرند درحالی‌که از آن‌سو دولت تلاش برای بازگرداندن و یا منصرف کردن این تفکرات دارد و از سر ناچاری سرمایه‌گذاران خارجی را با رقم مختصر صد هزار دلار گارانتی می‌کند تا ضمن بیمه نمودن این رقم به آن‌ها به مدت 5 سال اقامت در کشور بدهد، درواقع بیشتر به عمل زدن نعل وارونه بر اقتصاد متزلزل همراه با سقوط پول ملی شباهت دارد! امید اولیاء این جوانان و حتی در بعضی موارد نظام و دولت به این است که مهاجران چه آن‌هایی که برای ادامه تحصیل می‌روند و چه کسانی که قصد کار، سرمایه‌گذاری و کسب درآمد هرچه بیشتر را دارند پس از موفقیت به کشور برگردند و خدمتگزار باشند اما زهی تأسف که آمار مطالعاتی سالنامه مهاجرتی ایران مربوط به سال 1401 چیزی دیگر می‌گوید و معتقد است اکثر این نخبگان در همه زمینه‌ها میل چندانی به بازگشت ندارند و سال قبل از آن‌ هم این مسئله با نوساناتی مواجه بوده و همچنان با شدت بیشتری ادامه خواهد داشت. محتوای آماری این سالنامه اذعان دارد «نمی‌تـوان آمار متقـن و جامعی درباره میزان بازگشـت مهاجران ایرانی ارائـه کـرد، چرا کـه رصد مهاجـران پس از یک دوره مهاجرت کار بسـیار دشـواری اسـت و تنها آمار موجـود مربوط بـه نرخ بازگشـت داوطلبانه حمایت‌شده ایرانیان است کـه درمجموع از سال 2003 تا ۲۰۲۱ بالغ‌بر ۱۴ هـزار مهاجـر ایرانی را شـامل می‌شود و تحلیل یافته‌های گالوپ حاکی از آن است که تلاش دولتمردان برخی از کشور‌ها ازجمله ایران برای طراحی و پیاده‌سازی سیاست‌های بازگرداندن مهاجران، دشوار خواهد بود.» این یک اتفاق فراگیر است و خاص ایران و ایرانی نیست زیرا وقتی فردی چند سالی را در شهر یا محله‌ای زندگی کرده جدا شدن از این موقعیت آن هم برای همیشه را سخت و ناگوار می‌بیند، همچنانکه زمان پایان دوران خدمات سربازی جوانان برای جدا شدن از پادگانی که در آن زندگی کرده‌اند کمی برایشان مشکل است درحالی‌که سختی‌ها، مرارت‌ها و بی‌خوابی‌های فراوانی را پذیرفته‌اند اما بازهم خاطراتی از این محل و افرادی که با آن‌ها زندگی کرده‌اند، دارند که خود را وابسته می‌دانند. این یک اتفاق ساده برای ابناء بشر است که پیش می‌آید، مگر اینکه قبل از خروج وابستگی‌های جداناشدنی ایجاد گردد تا رفته‌رفته به‌سوی آشیانه برگرداند همانگونه که پرستوها بعد از هر مهاجرت بار دیگر و با سپری شدن یک ‌فصل به خانه برمی‌گردند و البته برای انسان‌ها سخت است که ایجاد امکانات وابستگی آن‌ها بر اساس تمایلات مثبت در هر کشور به عهده دولت‌ها و درنهایت نظام می‌باشد؛ اما چگونه است که برون‌رفت از وطن برای قشری که شاید هزینه و نگرانی‌های محدودتری برای حفظ و صیانت از کشور داده و کشیده باشند، بنابراین می‌تواند ماندن در وطن برایشان کمرنگ‌تر از دیگران جلوه کند زیرا در بستر رفاه و آسایش و بدون دغدغه بزرگ ‌شده‌اند و کمتر می‌دانند وطن تنها خاک و مرز نیست بلکه زیستن و حیات را هم شامل می‌شود؛ بنابراین به‌راحتی جذب محیط‌های دیگر می‌شوند و دل کندن از آن‌ها برایشان تا حدودی مشکل است که بازهم باید پرسید مسئول این کم تفاوتی‌ها چه شخص یا نهادی خواهد بود تا امکانات جذب را از هر نظر برای رتبه‌های برتر فراهم کنند و همانند دانشگاه‌های مهاجرپذیر امتیازات لازم را ارائه نماید که روشن‌ترین پاشنه آشیل آن دادن اختیارات کامل به آن‌هاست تا خودشان رشته تحصیلی، دانشگاه و مسیر فراگیری را در کشور انتخاب کنند که میل کمتری به مهاجرت داشته باشند. اشتیاق مهاجرت در اکثریت نسل جوان غلیان دارد و عیب هم نیست چون شوری از دوران جوانی است اما وظیفه دستگاه‌های اندیشمند کشور است تا میل بازگشت را هم قبل از مهاجرت با ارائه پیشنهاد‌ات و تأمین هزینه‌های مهاجرت و اقامت در کشورهای بیگانه فراهم کرده و اطمینان بدهند پس از بازگشت سرگردانی و پشیمانی جایگاهی ندارد.
ادامه دارد